20/06/1392 19:00
خوانندگان گرامی!
شما می توانید نظرات خود درباره این مطلب را برای ما ارسال کنید، بهترین و جالب ترین نظرات همه روزه در بخش نامه های شما منتشر می شوند.
برای نوشتن نظرات خود اینجا کلیک کنید
محتوای مطالب منتشره می تواند مغایر با مواضع «ریا نووستی» باشد
استفاده از مطالب خبرگزاری «ریا نووستی» با ذکر منبع مجاز است
"سرگی ایوانوف" ویژه خبرگزاری «ریا نووستی»
رییس جمهور جدید ایران در اقدامی جالب توجه مسوولیت پرونده جنجال برانگیز هسته ای این کشور را از دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی به وزارت امور خارجه واگذار کرد تا میزان اعتمادش را به "محمدجواد ظریف" تحصیل کرده در آمریکا نشان دهد. اما مساله این است که آیا نهادهایی که تحت نظارت مستقیم دولت "حسن روحانی" نیستند، از دستور وزیر خارجه تبعیت خواهند کرد یا نه؟
تصمیم گیرنده نهایی در پرونده هسته ای ایران آیت الله خامنه ای رهبر عالی جمهوری اسلامی ایران است و تاریخچه این پرونده نشان می دهد که اساساً علت ارجاع این موضوع از وزارت امور خارجه به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی در سال 2003 میلادی، عدم تبعیت "غلامرضا آقازاده" رییس اسبق سازمان انرژی اتمی از درخواست های دیپلمات های ایرانی درباره برخی اقدامات و همکاری لازم در تهیه گزارشات واقعی از برنامه های هسته ای ایران برای آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) بود.
حسن روحانی که خود زمانی عهده دار مذاکرات اتمی جمهوری اسلامی ایران با سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان بود تا از ارجاع پرونده این کشور به شورای امنیت سازمان ملل متحد جلوگیری کند، روز پنجشنبه پنجم سپتامبر براساس اختیاراتی که به عنوان رییس شورای عالی امنیت ملی دارد، مسوؤلیت مذاکرات هسته ای با گروه "1+5" (متشکل از روسیه، آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین و آلمان) را برعهده "محمد جواد ظریف" قرار داد.
عدم نمایندگی از سوی آیت الله خامنه ای
تاکنون هر سه مذاکره کننده هسته ای جمهوری اسلامی با میانجیان بین المللی (حسن روحانی، علیلاریجانی و سعید جلیلی) علاوه بر دبیری شورای عالی امنیت ملی این کشور، نماینده مستقیم آیت الله خامنه ای رهبر عالی ایران نیز در این شورا بودند و به نمایندگی از وی در مذاکرات حضور می یافتند. اما "محمدجواد ظریف" تاکنون هیچ گونه نمایندگی از آیت الله خامنهای در این رابطه ندارد.
کارشناسان سیاسی در ایران می گویند وزیر امور خارجه در هیأت دولت همواره با هماهنگی و نظر رهبر عالی جمهوری اسلامی ایران در دولتها انتخاب شده است و به طور حتم رییس جمهور میانه روی ایران نیز برای انتخاب "محمدجواد ظریف" به عنوان وزیر خارجه و سپس مسئول پرونده هسته ای با آیت الله خامنهای هماهنگی کرده است.
با این حال، به نظر برخی از کارشناسان ایرانی، عدم نمایندگی از آیت الله خامنه ای، وزن "محمدجواد ظریف" را برای هر نوع مذاکره و توافقی با گروه "1+5" کاهش می دهد. این احتمال وجود دارد که برخی کشورهای گروه "1+5"، از جمله آمریکا، حاضر به جدی گرفتن وزیر خارجه ایران بدون نمایندگی از آیت الله خامنه ای نباشند. نکته دیگر این است که وزیر خارجه ایران به صراحت منتقد "گفتمان مقاومت" مطرح شده از سوی سعید جلیلی مذاکره کننده سابق هستهای ایران است. این در حالی است که گفتمان مطرح شده از سوی سعید جلیلی به شدت مورد حمایت اعضای سپاه پاسداران و سیاستمداران تندرو و پرقدرت جناح راست ایران بوده است. به طور حتم مذکره کننده جدید هستهای ایران برای تغییر "گفتمان مقاومت" به "گفتمان تعامل سازنده" چالش بزرگی، به ویژه با برخی از نمایندگان تندروی مجلس شورای اسلامی و فرماندهان سپاه پاسداران خواهد داشت.
از سوی دیگر، برخی تحلیلگران می گویند که ایران انتظار دارد با انتصاب وزیر امور خارجه خود برای مذاکرات هستهای با گروه "1+5"، این گروه نیز سطح هیأتهای اعزامی خود را از معاونین سیاسی وزارت امور خارجه بالاتر ببرد که این موضوع در فضای پرتنش کنونی بین مسکو و واشنگتن بر سر بحران سوریه بسیار دشوار به نظر میرسد.
امتیازات و فرصت های ظریف
حسن روحانی در اولین اقدام خود در زمینه پرونده هسته ای ایران، "علی اکبر صالحی" وزیر سابق امور خارجه را که فردی میانه رو می باشد، به عنوان رییس سازمان انرژی اتمی منصوب کرد و سپس با پایان دادن به ماموریت "علیاصغرسلطانیه"، "رضا نجفی" یکی دیگر از دیپلمات های میانه رو را به عنوان سفیر و نماینده دائم ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی منصوب کرد. قابل ذکر است که رضا نجفی سابقه همکاری با "محمدجواد ظریف" در نیویورک را دارد.
رییس جمهور ایران با انتقال پرونده هسته ای از دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی به وزارت امور خارجه عمق اعتماد خود را به وزیر خارجه ایران نشان داد که البته، به نظر کارشناسان ایرانی، سرمایه ای بزرگ برای مذاکره کننده جدید هسته ای ایران محسوب می شود. همچنین به نظر می رسد که سازمان انرژی اتمی ایران نیز که رییس آن یکی از معاونین رییس جمهور محسوب می شود، از این پس باید هماهنگی بیشتری با وزارت امور خارجه داشته و از آن تبعیت کند.
تحلیلگران اعتقاد دارند که با توجه به افزایش بحران ها و سرعت تحولات در خاورمیانه، وزیر امور خارجه به عنوان مذاکره کننده اصلی برگهای بیشتری برای بازی در جیب دارد و این مساله در صورتی که طرف مقابل نیز سطح هیأت مذاکراتی خود را افزایش دهد، فرصتی بزرگ برای تهران محسوب می شود.
این تحلیلگران میگویند انتقال مسوولیت مذاکرات هسته ای به وزارت امور خارجه، باعث کاهش نقش نیروهای امنیتی و سپاه پاسداران ایران در مذاکرات میشود. با این حال، کارشناسان دیگری نیز تاکید دارند، این احتمال وجود دارد که نهادهایی مانند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که تحت نظارت مستقیم دولت نیستند و تنها از رهبر عالی جمهوری اسلامی ایران دستور میگیرند، در روند مذاکرات یا هر نوع توافقی بین تهران و گروه "1+5" تاثیر بگذارند. این کارشناسان به عنوان نمونه میگویند اگر در مذاکرات آتی بین ایران و آژانس توافقی بر سر بازرسی مجدد از سایت نظامی پارچین در جنوب شرقی تهران به دست آید، ممکن است بازرسان امکان دسترسی به همه نقاط مورد درخواست را نداشته باشند.
حال باید منتظر ماند و دید که آیا محمدجواد ظریف از آیت الله خامنه ای برای مذاکرات هستهای نمایندگی خواهد داشت یا اینکه وی تنها گزینه مورد اعتماد رییس جمهور ایران است؟ و اینکه آیا وی می تواند بر چالش های داخلی در ایران بر سر پرونده هستهای فائق آمده و مانع از سوء استفاده جناح های داخلی برای گروکشی این پرونده به نفع خود در جریان فرایندهای سیاسی شود یا نه؟
خبرگزاری «ریا نووستی» روسیه، 20 شهریور