29/04/1387 14:53
خوانندگان گرامی!
شما می توانید نظرات خود درباره این مقاله را برای ما ارسال کنید، بهترین و جالب ترین نظرات آخر هفته در سایت درج خواهند شد.
برای نوشتن نظرات خود اینجا کلیک کنید
نظرات نویسندگان مقالات در روزنامه ها ممکن است مغایر با موضع خبرگزاری «نووستی» باشد
استفاده از مطالب خبرگزاری «نووستی» تنها با ذکر منبع مجاز است
"سیمون هندرسون" از کارشناسان "موسسه واشنگتن برای مطالعه سیاستهای خاور نزدیک" در گزارش مفصلی به بررسی عواقب هر گونه اقدام نظامی در خلیج فارس بعنوان مهمترین منبع تولید انرژی در جهان پرداخته است.
هندرسون در مقاله ای با عنوان "ایران، نفت و غرب" نوشته است: آیا میتوان بدون وارد آمدن ضرباتی جدی به اقتصاد و امنیت بینالمللی به دومین تولید کننده بزرگ نفت اوپک و دومین دارنده ذخایر گاز طبیعی جهان حمله کرد؟ چه کسی میتواند تضمین کند که در صورت حمله به تاسیسات هستهای ایران غرب بتواند نیاز خود به انرژی را به آسودگی از تنگه هرمز تامین کند؟
چشمپوشی از نفت خلیجفارس اجتنابناپذیر است
هر چند مقامات کاخ سفید در یکی دو سال گذشته بارها صبحت از تلاش برای کاهش از وابستگی آمریکا به نفت وارداتی از خاورمیانه کردهاند و سرمایهگذاری در زمینه انرژیهای تجدید پذیر را آغاز کردهاند. ولی هندرسون در ادامه گزارش خود با اشاره به اینکه منطقه خلیجفارس حتی در چند دهه آینده بعنوان یکی از مراکز استراتژیک برای تولید و عرضه انرژی مورد نیاز جهان باقی خواهد ماند، مینویسد: جهان به افزایش ظرفیت تولید و توسعه مسیرهای جایگزین برای انتقال انرژی نیاز دارد ولی پیشبینیهای آژانس بینالمللی انرژی (IEA) حاکی از آن است که جهان در چند دهه آینده وابستگی بیشتری به نفت خاورمیانه پیدا خواهد کرد.
بر اساس آمارهای این سازمان در سال 2006 میلادی روزانه 16 درصد از نفت مورد نیاز جهان از تنگه هرمز عبور کرده و طبق پیشبینیهای صورت گرفته این رقم در سال 2030 میلادی به 5/30 درصد افزایش خواهد یافت. در چنین شرایطی استفاده از سوختهای جایگزین و سایر اقدامات مشابه ظرف 5 سال آینده تنها بخش کوچکی از نیاز این کشور به انرژی را تامین خواهد کرد مگر به اینکه به ناگهان تکنولوژیهای غیر منتظرهای برای تولید انرژی ابداع شوند! تلاش برای استفاده از سوختهای نامتعارف برای تولید انرژی در شرایطی صورت میگیرند که طبق پیشبینی مجدد آژانس بینالمللی انرژی حتی در صورت موفقیت چنین برنامههایی استفاده از انرژیهای نوین تنها 9 درصد از نیاز جهان به انرژی تا فرا رسیدن سال 2030 میلادی را تامین خواهد کرد. به همین دلیل یکی از وظایف اساسی نقش رهبری آمریکا در جهان این است که با تمام توان خود برای حفظ امنیت عرضه انرژی در تنگه هرمز تلاش نماید تا جهان بتواند آینده قابل تصوری را برای خود پیشبینی کند.
نقش خلیجفارس در تامین انرژی جهان
منطقه خلیجفارس از سال 1970 میلادی که تولید مجموع نفت آن از مجموع نفت تولید شده در منطقه آمریکای لاتین پیشی گرفت مهمترین منبع تولید انرژی در جهان بوده است. در سال 2006 میلادی کشورهای منطقه (بحرین، ایران عراق، کویت، عمان، قطر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی) 28 درصد از نفت مورد نیاز جهان را تامین کردند. این در حالی است که 55 درصد از کل ذخایر نفتی جهان در این منطقه قرار دارد. پیشبینیهای صورت گرفته حاکی از این است که تا فرا رسیدن سال 2030 میلادی روزانه 30 درصد از نفت مورد نیاز از تنگه هرمز عبور خواهد کرد. از طرف دیگر کشورهای منطقه علاوه بر در اختیار داشتن ذخایر نفتی مقدار قابل توجهی از ذخایر گازی جهان را نیز در اختیار دارند. برای مثال ایران بعد از روسیه که 3/26 درصد از ذخایر گازی جهان را در اختیار دارد با در اختیار داشتن 5/15 درصد از ذخایر گازی جهان دومین کشور بزرگ دارنده گاز جهان محسوب میشود.
در همین حال کشورهای قطر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی نیز هر کدام با در اختیار داشتن 14 - 9/3 و 3/3 درصد ذخایر قابل توجهی از گاز جهان را در اختیار دارند. از همه مهمتر اینکه قطر و امارات سرمایهگذاریهای بسیار کلانی را برای تبدیل کردن خودشان به صادر کنندگان بزرگ گاز مایع NLG در جهان تبدیل کردهاند.
بر اساس آمارهای موجود روزانه 5/3 میلیارد فوت مکعب گاز از طریق تانکرهای مخصوص حمل NLG از تنگه هرمز به آسیا، اروپا و آمریکای شمالی صادر میشود. تمامی مسائلی که به آنها اشاره گردید در نهایت باعث شده که خلیجفارس و حفظ ثبات تنگه هرمز جایگاه ویژهای برای بازار جهانی انرژی پیدا کند.
آسیبپذیریهای تنگه هرمز
بیشتر نفت تولید شده کشورهای حوزه خلیج فارس از تنگه هرمز عبور میکند که تحت سلطه ایران قرار دارد، تنگهای که خلیجفارس را به دریای عمان و دریای عربی متصل میکند. در حالیکه 40 درصد نیاز روزانه جهان به انرژی از این آبراه استراتژیک عبور میکند هر گونه قطع احتمالی صادرات نفت باعث خواهد شد که بحرانهای نفتی بزرگی (نظیر جنگ شش روزه، جنگ اکتبر و تحریم نفتی اعراب، وقوع انقلاب اسلامی در ایران، آغاز جنگ ایران و عراق، تهاجم عراق به کویت، اعتصابهای ونزوئلا، وقوع طوفان کاترینا) که بازار جهانی انرژی بواسطه قطع صادرات نفت در گذشته شاهد آن بوده است در مقایسه با وضعیت امروز ناچیز به نظر برسد. این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که بخشی از نفت مورد نیاز آمریکا، اروپا و بسیاری از کشورهای آسیایی از این آبراه عبور میکند.
برای مثال تنها سه چهارم نفت مورد نیاز ژاپن روزانه از طریق تانکرهای نفتی از تنگه هرمز عبور میکند؛ تانکرهای بسیار بزرگی که هر کدام از آنها میتوانند 2 میلیون بشکه نفت خام را در خود ذخیره کنند. ایران علاوه بر اینکه تنگه هرمز را کنترل میکند از طریق پایگاههایی که در جزایری مثل تنب بزرگ و تنب کوچک و همچنین جزیره ابوموسی در اختیار دارد، تمامی ورود و خروجها به دهانه آبراه هرمز را کنترل میکند.
علاوه بر این ایران موشکهایی در اختیار دارد که کنترل منطقه خلیجفارس و دریای عمان را پوشش میدهد که تمامی این موارد آسیب پذیریهای تنگه هرمز را در صورت هر اقدامی بر علیه ایران بشدت افزایش میدهد. در همین حال رهبران و فرماندهان عالیرتبه نظامی ایران بارها در خصوص پرهیز از ماجراجویی در تنگه هرمز هشدار دادهاند. سردار "یحیی رحیم صفوی" فرمانده سابق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران (IRGC) در تاریخ 15 آگوست سال 2007 میلادی گفت: "سیستمهای موشکی سطح به دریای ما میتوانند به هر نقطهای از خلیج فارس و دریای عمان برسند. هیچ کشتی و یا قایقی نمیتواند از تنگه هرمز عبور کند بدون اینکه در برد سیستمهای موشکی ما نباشد".
هندرسون در انتهای گزارش خود هر چند به تاثیراتی که مسدود شدن تنگه هرمز بر اقتصاد ایران میگذارد اشاراتی نیز کرده است ولی در نهایت به ایالات متحده آمریکا در خصوص زیانهایی که هر گونه ماجراجویی نظامی در خلیجفارس برای اقتصاد و امنیت بینالمللی در پی دارد شدیدا هشدار داده است.
او در جمع بندی گزارش خود با اشاره به اینکه آمریکا نباید تنها به فکر منافع شخصی خود در جهان باشد مینویسد: "آمریکا نسبت به سایر کشورهای جهان وابستگی کمتری به نفت خلیجفارس دارد زیرا تنها 35 درصد از نفت مورد نیاز خود را از این منطقه وارد میکند ولی اتحادیه اروپا که 56 درصد و ژاپن که 80 درصد از نفت مورد نیاز خود را از خلیجفارس تامین میکنند نسبت به ایالات متحده آسیبپذیرترند. به همین علت آمریکا باید مانع از هر گونه ماجراجویی در این منطقه حساس جهان شود تا روند صادرات انرژی از این منطقه بدون هیچ خطری در سلامت کامل ادامه یابد".
هشدار هندرسون در خصوص عواقب درگیری نظامی در تنگه هرمز در شرایطی صورت میگیرد که "مایکل کلارک" رئیس موسسه رویال یونایتد سرویس RUSI نیز در این خصوص میگوید: "در صورت ایجاد تنش در تنگه هرمز، ایران این تنگه را مسدود نخواهد کرد ولی ناامن کردن این تنگه بسیار بدتر از بستن آن است چون تانکرهای بزرگ نفتی دیگر امنیت لازم برای عبور از این آبراه را نخواهند داشت".
اظهارات کارشناسان بازار جهانی انرژی در خصوص تلاش برای حفظ امنیت تنگه هرمز و تاثیری که ثبات در این منطقه بر بازار جهانی انرژی دارد در شرایطی صورت میگیرد که بسیار از خبرگزاریها و روزنامههای بینالمللی نیز در خصوص هر گونه بی ثباتی در تنگه هرمز هشدار دادهاند.
در همین ارتباط چندی پیش خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی به سران آمریکا هشدار داد: "توانایی ایران در متوقف کردن 40 درصد از تجارت نفت جهان سلاحی است که احتمالا از موشکها و هر گونه سیستم تسلیحاتی که ایران در اختیار دارد قدرتمندتر است".
پایان
خبرگزاری فارس، خبرگزاری «نووستی» روسیه، 26 تیر