Rambler's Top100
RIA Novosti

سازمان همکاری های شانگهای: ده سال تلاش برای رسیدن به تعادل

28/03/1390 15:40

خوانندگان گرامی!

شما می توانید نظرات خود درباره این مقاله را برای ما ارسال کنید، بهترین و جالب ترین نظرات همه روزه در بخش نامه های شما منتشر می شوند.

برای نوشتن نظرات خود  اینجا کلیک کنید

محتوای مطالب منتشره می تواند مغایر با مواضع «ریا نووستی» باشد

استفاده از مطالب خبرگزاری «ریا نووستی» تنها با ذکر منبع مجاز است

"فئودور لوکیانوف"، سردبیر مجلس "روسیه و سیاست جهانی" ویژه «ریانووستی»/

سران کشورهای عضو سازمان همکاری های شانگهای دهمین سالگرد تاسیس این سازمان را جشن گرفتند. طی این مدت گروهی از کشورهایی که پیش از این بر اساس دلایل صرفا عملی (حل مسائل مرزی چین با جمهوری های شوروی سابق) دور هم جمع شده بودند، به نیروی منطقه ای وزینی مبدل شدند و به تدریج نیز به سطوح سیاست بین المللی چنگ می زنند. سازمان همکاری های شانگهای یکی از معدود ساختارهایی است که در اوضاع بی انضباط کنونی جهان می تواند بابت استواری به خود ببالد.

سه دلیل برای این امر وجود دارد: اولا، اهمیت سازمان های منطقه ای در کل افزایش می یابد بعلاوه آنکه این مسئله به آن بخش از اورآسیا مربوط می شود که سازمان همکاری های شانگهای پاسخگوی آنست به همین خاطر توجهات به این سازمان به طور ویژه ای معطوف شده است. دوما، کشورهای عضو منافع بیشمار متقابلی دارند که برای هماهنگی آنها نیاز به میدانی است برای درک یکدیگر. بالاخره ترکیب اعضا کاملا جور شده است: وجود دو ابرقدرت روسیه و چین از هر گونه سلطه جویی جلوگیری کرده و وجود کشوری در حال پیشرفت و توسعه و مطمئن به خود مانند قزاقستان پایداری دوچندانی به منطقه می دهد.

سازمان همکاری های شانگهای از ابتدا در غرب بعنوان تلاش دیگری از سوی مسکو برای پدید آوردن چیزی علیه آمریکا و همزمان نشان دادن نفوذ خود بشمار می رفت. اما به غیر از اعلامیه سال 2005 زمانی که اعضای سازمان به آمریکا پیشنهاد کردند که مهلت حضور نظامی خود در منطقه را تعیین کند، هیچگونه بروز تحرکات ضد آمریکایی از سوی سازمان همکاری های شانگهای ثبت نشده است (ضمنا از آن وقت مسئله زمانبندی خروج نیروهای آمریکایی دیگر مطرح نشده است). همچنین عدم تمایل به جذب ایران در رده های خود که برای الحاق به این سازمان شدیدا تلاش می کند، نیز حاکی از عدم تمایل ایجاد تصور ضد غربی توسط اعضای سازمان همکاری های شانگهای است.

از نظر معیارهای عینی می توان گفت که سازمان همکاری های شانگهای  می تواند برای منطقه آسیای مرکزی و جنوبی نقش نیروی تثبیت کننده اصلی را ایفا کند. اتفاقی نیست که دقیقا الان صحبت از لغو تعلیق اعلام نشده این به میان می آید که تا سال جاری در خصوص توسعه آن به اجرا در آمده بود. در جریان سفر ماه مه "آصف علی زرداری" رییس جمهور پاکستان به مسکو، مدودف رسما به نفع جذب اسلام آباد در سازمان همکاری های شانگهای سخن گفت. ضمنا پیش از این هم روسیه بارها به حمایت از الحاق هند به این سازمان اشاره کرده بود. البته قدر مسلم چین چندان علاقه ای به عضویت هند در این سازمان ندارد اما از سوی دیگر به اصطلاح "راه حل بسته ای" می تواند راه گشا باشد بعبارت دیگر نوعی گروکشی چرا که پکن نیز به نوبه خود متمایل به الحاق پاکستان به سازمان همکاری های شانگهای است.

موضوع شماره یک منطقه ای آینده افغانستان بعد از خروج نیروهای ناتو و آمریکا و یا تغییر شکل حضور آنهاست. فعلا اوضاع افغانستان عامل سردرگمی همه شده چرا که استراتژی آمریکا در قبال آن معلوم نیست. البته شاید تاکنون حتی چنین استراتژی وجود نداشته چرا که در واشنگتن دیدگاه های کاملا مختلفی نسبت به منافع آمریکا پیرامون افغانستان و روش های تامین این منافع وجود دارد. در هر صورت اعضای سازمان همکاری های شانگهای باید برای هرگونه وضعیتی آماده باشند.

اگر این سازمان در هر صورت به واسطه الحاق هند و پاکستان گسترش یابد، عملا کلیه کشورهایی (به غیر از آمریکا و البته ایران که ناظر این سازمان است) دور هم جمع شده اند که می تواند بر حوادث افغانستان تاثیر گذار باشند.  طبیعتا این رویداد ضمانت حل مشکلات افغانستان نیست اما می تواند سازمان همکاری های شانگهای را به ساختاری مبدل سازد که بیشترین ظرفیت ممکن را برای کمک به حل این معضل در دست خواهد داشت.

آنچه که در بالا به آن اشاره شد به معنای آن نیست که میان اعضای سازمان همکاری های شانگهای اختلاف نظر وجود ندارد. یکی از مهمترین آنها نگرش اصولی وظیفه اصلی از سوی مسکو و پکن است. روسیه چین را تحریک می کند که سازمان شانگهای را به بازیگری استراتژیکی و سیاسی مبدل نماید که توجه اصلی خود را به مسائل منطقه ای و با در نظر گرفتن اهمیت منطقه به ناچار به امنیت جهانی معطوف می سازد. چین مانند دیگر موارد از چنین موضوعی طفره رفته و بر همکاری های تجاری و اقتصادی تاکید می کند. بعبارت دیگر مسکو خواستار دیدن سازمانی است که بواسطه آن حضور استراتژیکی خود را در آسیای میانه تحکیم بخشد و چین آن را به مانند ابزاری برای توسعه سلطه اقتصادی خود می بیند.

فعلا که میان منافع دو عضو مهم سازمان تعادل برقرار است: چین از نظر اقتصادی مسلما قوی تر از روسیه است اما روسیه هنوز هم از امکانات سیاسی برخوردارست از جمله به خاطر هراس کشورهای منطقه آسیای میانه از قدرت اقتصادی پکن. این عوامل متقابلا بازدارنده تا اندازه ای فعالیت سازمان همکاری های شانگهای را کند کرده اما در عوض ثبات آن را حفظ می کنند. اگر یکی از طرفین غالب شود، سازمان به احتمال قوی تاثیر و توانایی خود را از دست خواهد داد.

ریسک چنین حالتی وجود دارد چرا که بی ثباتی در حال رشد میان روسیه و چین ممکن است مسکو را از این برگ برنده سیاسی محروم سازد. این در حالیست که پکن رفتار محتاطانه ای در پیش گرفته و تلاش می کند که فقط در صورت لزوم توانایی های خویش را بر ملا سازد. در ضمن فراموش نشود که چین هم تمایل دارد که سازمان همکاری های شانگهای بعنوان ساختاری منطقه ای تحکیم شود چرا که در هر صورت پکن در آن ثابت تر از بقیه خواهد بود. و از آنجایی که به نظر می رسد سطح تزلزل جهانی طی سالیان آینده رشد خواهد کرد، سازمان همکاری های شانگهای در دهه دوم حیات خود پر محتواتر از دهه قبلی ظاهر خواهد شد.

خبرگزاری «ریا نووستی» روسیه، 28 خردادماه

اخبار مرتبط
15:53 13.03.1391 رییس جمهور ایران در نشست سازمان همکاری شانگهای در پکن شرکت می کند
20:37 12.07.1390 تمایل آمریکا و ترکیه به همکاری با اعضای سازمان همکاری های شانگهای
18:10 03.04.1390 مصاحبه «ریانووستی» با رییس شعبه دانشگاه دولتی مسکو در باکو-بخش اول
22:17 24.03.1390 پاکستان بر حمایت اعضای سازمان همکاری های شانگهای برای الحاق امیدوارست